Przepisy prawne

Kodeks Etyczno - Zawodowy Terapeuty Uzależnień

W rozumieniu Kodeksu - terapeutą uzależnień jest osoba posiadająca certyfikat specjalisty psychoterapii uzależnień, instruktora terapii uzależnień lub pracownik lecznictwa odwykowego, który rozpoczął proces certyfikacji.

Preambuła


Dla terapeuty uzależnień naczelną wartością jest niesienie pomocy osobom dotkniętym uzależnieniem lub współuzależnieniem w powrocie do zdrowia rozumianego jako dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny.

Współpracując z przedstawicielami innych zawodów, terapeuta uzależnień nie przekracza granic swoich kompetencji i szanuje kompetencje innych specjalistów. Jednocześnie dba o utrzymanie własnej tożsamości zawodowej, respektuje cele wartości właściwe własnej profesji i wystrzega się identyfikacji z postawami zawodowymi innych specjalistów, jeśli te postawy są niezgodne z zasadami etycznymi zawodu. Zasada ta obowiązuje zawsze, ilekroć występuje on w swojej roli zawodowej, bez względu na to, jakie są specyficzne cele i zadania instytucji, w której jest on zatrudniony. W przypadku rezygnacji z wykonywania zawodu na rzecz innych ról zawodowych (np. administracyjnych) terapeuta uzależnień nie może świadomie i celowo wykorzystywać związanej z kierunkiem wykształcenia wiedzy oraz umiejętności poznawania ludzi i oddziaływania na nich w sposób niezgodny z etyką zawodową.

Terapeuta uzależnień jest osobą nieuzależnioną lub osobą, która poradziła sobie konstruktywnie z problemem swego uzależnienia.

Wykonując czynności zawodowe terapeuta uzależnień przestrzega następujących zasad:
  1. Zna granice swoich kompetencji i nie podejmuje zadań przekraczających jego możliwości. Dokłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najwyższy poziom wykonywanej pracy.
  2. Przyjmując określoną postawę wobec norm moralnych i obyczajowych w życiu prywatnym terapeuta uzależnień zdaje sobie sprawę, że jego decyzje w sprawach osobistych mogą wpłynąć na jakość jego czynności zawodowych, a także rzutować na zaufanie społeczne.
  3. Obowiązkiem terapeuty uzależnień jest stały rozwój zawodowy i dążenie do stałego rozwoju osobistego. Kwalifikacje terapeuty uzależnień powinny odzwierciedlać aktualny poziom wiedzy przedmiotowej i technik terapeutycznych
  4. Terapeuta uzależnień zawsze rzetelnie przedstawia swoje wykształcenie, kwalifikacje i kompetencje profesjonalne, w tym doświadczenie zawodowe oraz zakres oferowanych czynności. Gdy oferuje lub reklamuje swoje usługi zawodowe jest w tej sprawie szczególnie uważny.
  5. Terapeuta uzależnień ustosunkowuje się twórczo do zastanego dorobku swojej dyscypliny. Jest krytyczny wobec własnych dokonań, zaś rozpowszechniając je ujawnia sposoby dotychczasowej weryfikacji. Dąży do bezstronności i obiektywizmu w ocenie nowych technik oddziaływań terapeutycznych i nieprofesjonalnych form pomocy oraz powstrzymuje się od działań utrudniających ich rozwój, nie mając po temu merytorycznych powodów.
  6. Terapeuta uzależnień zajmujący się działalnością naukową udostępnia swój dorobek naukowy, przestrzegając zasad odpowiedzialności zawodowej, dobra osoby i dobra społecznego.
  7. Terapeuta uzależnień powstrzymuje się od wykonywania czynności zawodowych, jeżeli okoliczności (moralno - prawne, pokrewieństwo, powiązania emocjonalne) lub jego własny aktualny stan fizyczny czy psychiczny są tego rodzaju, że mogą istotnie obniżyć poziom wykonywanej pracy lub zakłócić bezstronność osądu zawodowego.
  8. Terapeuta uzależnień wykazuje stałą troskę o prestiż i poziom wykonywania zawodu. Nie udostępnia specyficznych technik diagnostycznych i terapeutycznych osobom nieprzygotowanym do ich kompetentnego stosowania. Przeciwstawia się podejmowaniu działalności terapeutycznej, przez osoby nie posiadające do tego kwalifikacji
  9. Terapeuta uzależnień nie może akceptować psychologicznych i rzeczowych warunków pracy, które uniemożliwiają stosowanie zasad etyki zawodowej. Powinien domagać się poszanowania dla etyki działań profesjonalnych, bez względu na pozycję jaką zajmuje w hierarchii zawodowej.
  10. Terapeuta uzależnień powinien dbać o jakość swoich działań zawodowych niezależnie od tego, kto jest odbiorcą jego czynności i jaki jest jego osobisty stosunek do tej osoby czy osób. W szczególności intencja niesienia pomocy i staranność w wykonywaniu czynności zawodowych nie zależy od takich właściwości pacjenta jak: pozycja społeczno - zawodowa, sytuacja materialna, poglądy polityczne, światopogląd i system wartości, rasa, narodowość, wiek oraz charakter problemów wymagających interwencji doradczej lub pracy terapeutycznej.
  11. Terapeuta uzależnień powinien poinformować pacjenta o ewentualnym ryzyku związanym z metodami terapeutycznymi oraz o istniejących metodach alternatywnych, z uwzględnieniem metod niepsychologicznych. Jeśli terapeuta uzależnień nie jest w stanie udzielić skutecznej pomocy wskutek braku kwalifikacji potrzebnych w danym wypadku lub powstania wadliwej relacji z pacjentem, kieruje go do innego specjalisty.
  12. Rozpoczynając pracę terapeuta uzależnień każdorazowo uzgadnia z pacjentem cel i zakres swoich oddziaływań oraz zasadnicze sposoby postępowania. Ustalenia te mają charakter wstępny i mogą ulegać zmianie w toku dalszych kontaktów.
  13. Terapeuta uzależnień respektując system wartości pacjenta i jego prawo do podejmowania własnych decyzji, nie powinien jednak podejmować się interwencji, jeśli jej cele oraz stosowane metody nie byłyby zgodne z jego etyką zawodową.
  14. Osoby zgłaszające się do terapeuty uzależnień nie z własnej inicjatywy zarówno dorośli jak i dzieci, powinny być przez niego poinformowane o celu postępowania, stosowanych metodach, wynikach i sposobie ich udostępnienia. Terapeuta uzależnień stara się uzyskać akceptację planowanych czynności zawodowych przez te osoby.
  15. Osoby małoletnie powinny być traktowane w sposób szczególny, ze względu na ograniczenie lub brak prawnych możliwości stanowienia o własnej osobie. Podstawową zasadą pracy z osobami małoletnimi jest ich dobro, co oznacza, że osoby te w kontaktach z terapeutą uzależnień mają prawa nie mniejsze niż pacjenci dorośli. W razie stwierdzenia naruszenia przez instytucje i osoby dorosłe dobra małoletniego terapeuta uzależnień ma prawo odmówić współpracy z tymi instytucjami i osobami.
  16. Terapeutę uzależnień obowiązuje przestrzeganie tajemnicy zawodowej. Ujawnienie wiadomości objętych tajemnicą zawodową może nastąpić jedynie wtedy, gdy poważnie zagrożone jest bezpieczeństwo pacjenta lub innych osób, a także na polecenie upoważnionych z mocy ustawy instytucji. Jeśli jest to możliwe, decyzję w tej sprawie należy dokładnie omówić z doświadczonym i bezstronnym kolegą. Materiały poufne powinny być komisyjnie zniszczone, jeśli zaistnieją warunki grożące ich ujawnieniem.
  17. Wnikanie w intymne, osobiste sprawy pacjenta dopuszczalne jest jedynie w takim zakresie, jaki uzasadniają właściwie pojęte cele pomocy pacjentowi w powrocie do zdrowia.
  18. Współpracując ze specjalistami z innych dziedzin lub korzystając z ich konsultacji (tj. wykonując czynności na ich zlecenie), terapeuta uzależnień udostępnia wyniki własnych badań tylko w takim stopniu, w jakim jest to potrzebne. Informuje przy tym o konieczności utrzymania tych danych w tajemnicy - zgodnie z ustawą o ochronie danych osobistych i o ochronie zdrowia psychicznego.
  19. Korzystając z pomocy personelu pomocniczego bez pełnych kwalifikacji (np. stażyści, studenci pielęgniarki itp.), terapeuta uzależnień odpowiada za realizację zasad etyki zawodowej. W szczególności terapeuta uzależnień powiadamia asystentów o obowiązku bezwzględnego przestrzegania tajemnicy zawodowej, za wyjątkiem zagrożenia bezpieczeństwa osób, a materiały powierzone im do opracowania zabezpiecza w miarę możliwości przed imienną identyfikacją.
  20. Terapeuta uzależnień jest świadomy niebezpieczeństw wynikających z jego możliwości wpływania na innych ludzi, w związku z czym poddaje się superwizji lub konsultacji klinicznej.
  21. Terapeuta uzależnień nie jest obojętny na odstępstwa od zasad etyki zawodowej ze strony innych terapeutów uzależnień. Stwierdzając nieetyczne postępowanie kolegi w sprawach zawodowych lub dowiadując się o takim zachowaniu, stara się przekonać go o niewłaściwości jego czynów, korzystając gdy trzeba, z pomocy kolegów. Jeśli taka interwencja okazuje się nieskuteczna, zgłasza sprawę do komisji, która określa dalszy sposób jej załatwienia.
  22. Krytyczna ocena pracy i działalności innych nie powinna mieć charakteru deprecjonującego osobę i w żadnym przypadku nie może służyć do rozgrywek osobistych. Terapeuta uzależnień powstrzymuje się od wydawania takich ocen w obecności osób postronnych, dbając o nie podważanie zaufania.
  23. Terapeuta uzależnień jako nauczyciel, zwłaszcza przy nauczaniu umiejętności praktycznych, zdaje sobie sprawę, że jego postępowanie w stosunku do pacjentów czy podopiecznych kształtuje postawy zawodowe uczniów i w ramach racjonalnych możliwości czuje się za nie odpowiedzialny.
  24. W zajęciach dydaktycznych, podczas których prowadzone są demonstracje osób lub wytworów, terapeuta uzależnień unika momentów o charakterze widowiskowo-sensacyjnym. Wszelkie demonstracji powinna cechować dyskrecja i takt. Jeśli demonstracja dotyczy osób, udział w niej powinien być w pełni dobrowolny a osoby uczestniczące powinny być chronione przed skutkami ujemnymi. Jeśli pojawi się ryzyko zaistnienia takich skutków, należy demonstrację przerwać zaś ewentualne szkody naprawić. O ile to możliwe, demonstracja powinna służyć pacjentowi.
  25. Zajęcia dostarczające uczestnikom okazji do wglądu we własne problemy emocjonalne otaz wpływające na struktury osobowości pacjenta mogą być prowadzone jedynie przez terapeutów uzależnień posiadających odpowiednie przeszkolenie. Terapeuta uzależnień prowadzący tego rodzaju zajęcia odpowiada za ich bezpośrednie i odległe skutki i nie dopuszcza do tego, aby były to skutki niekorzystne dla uczestników.
  26. Terapeuta uzależnień, w miarę swoich możliwości, przeciwdziała nauczaniu psychoterapii uzależnień przez osoby nie posiadające odpowiednich kwalifikacji potwierdzonych certyfikatem, np. zgłaszając takie fakty do Komisji Etycznej.
  27. Zasady Kodeksu Etyczno - Zawodowego obowiązują wszystkich terapeutów uzależnień. Uzyskując certyfikat, terapeuta uzależnień przyjmuje na siebie zobowiązanie skrupulatnego przestrzegania zasad Kodeksu Etyczno-Zawodowego i upowszechnienia ich wśród pozostałych terapeutów. Postępowanie sprzeczne z Kodeksem Etyczno-Zawodowym pociąga za sobą sankcje, o których orzeka Regulamin Komisji Etycznej.